Het Nederlands Blazers Ensemble | Kleurt graag buiten de lijntjes
Bachs Matthäus-Passion omgevormd tot een blazersversie van 70 minuten met drie Arabische snaar- en blaasinstrumenten, twee zangers, twee dansers, levensgrote poppen en een amateurkoor. Het is het meest recente voorbeeld van de bijzondere voorstellingen die het Nederlands Blazers Ensemble (NBE) maakt en opvoert. “We hebben een iconisch stuk gekozen en er iets totaal anders mee gedaan. Iets wat tot nu toe niemand durfde omdat het een ‘heilig’ meesterwerk is”, aldus hoboïst en artistiek leider Bart Schneemann. Samen met muzikant Sinan Arat geeft hij een kijkje in de wereld van het NBE, een van de 113 culturele instellingen die vier jaar lang financiële steun krijgen van het ministerie van OCW.
“Eigenlijk zijn we bij het NBE een grote groep muzikale vrienden bij elkaar”, legt Bart Schneemann uit. “We doen het niet voor het geld en niet voor het applaus. We vinden het gewoonweg ontzettend leuk om samen te spelen en een verhaal over te brengen op het publiek. De mensen ontroeren en verbazen.” De ruim twintig topmusici spelen zo’n tachtig keer per jaar in binnen- en buitenland. De theatrale muziekprogramma’s zijn zelden onder één muzikale noemer te vangen; eigentijdse en oude muziek van alle soorten en maten wordt met elkaar gecombineerd. “We werken daarbij veel samen met muzikanten uit andere culturen, vaak mensen met een vluchtelingenstatus. Allemaal zijn we klassiek geschoold – en dan bedoel ik niet alleen maar volgens de westerse standaarden. Zo combineren we in ons werk bijvoorbeeld West-Europese en Arabische muziek, wat we dan weer vermengen met Braziliaanse theaterkunst.”
Multicultureel
Het NBE werkt samen met organisaties als Stichting Vrolijkheid en Stichting Vluchteling om in contact te komen met de muzikanten die vanuit andere landen naar Nederland zijn gekomen.
Sinan Arat is een van de vaste gastmuzikanten van het blazersgezelschap. Deze Turkse ney-speler [een traditionele rietfluit, red.] was twee maanden in Nederland toen hij een uitnodiging ontving van het NBE. “Ik werd uitgenodigd in het Concertgebouw in Amsterdam. Prachtig vond ik dat. Dat is nu zo’n tien jaar geleden en sindsdien speel ik als freelancer regelmatig mee met uitvoeringen. Ik ben voor mijn gevoel in Nederland opgegroeid met het NBE.” De voorstellingen waarin hij meespeelt met het ensemble zijn volgens Sinan uitdagend. “We experimenteren veel en combineren verschillende culturen. Je moet elkaar en elkaars achtergrond daarvoor echt leren kennen. Ik vind het mooi dat we conservatieve Westerse muziek multicultureel maken.”
Die verschillende culturen zijn volgens Bart ook best een uitdaging. “In het Westen zijn we gewend om klassieke muziek te spelen aan de hand van notenschrift”, vertelt de artistiek leider. “Dat heeft als voordeel dat je een bepaald stuk snel kunt spelen. Al na twee keer repeteren heb je het aardig onder de knie. Maar muzikanten als Sinan spelen alles uit hun hoofd en op gevoel. Het mooie is dat hij juist ontzettend goed is in improviseren. Hij speelt noten en variaties die ons soms versteld doen staan. Daar kan de - vaak toch wat arrogante - Westerse klassieke muziek nog wat van leren! En andersom. We leren van elkaar.”
Lokale muzikanten en jong talent
Maatschappelijke betrokkenheid is van groot belang voor het blazersensemble. “We maken bijvoorbeeld elk jaar een muzikale ontdekkingsreis”, vertelt Bart. “De laatste was een tour door de binnenlanden van Benin. Op plekken waar normaal geen muzikale optredens plaatsvinden, spelen we samen met lokale muzikanten. Elke dag komen er meer musici bij en uiteindelijk leidt dat tot een optreden midden in de binnenlanden of op de parkeerplaats in de hoofdstad. Prachtig, we raken dan zo geïnspireerd door de cultuur en de muzikanten daar. En het seizoen erna nodigen we de grootste helden van die muzikale ontdekkingsreis uit voor een tour door Nederland.” Ook in ons eigen land heeft het ensemble een maatschappelijke rol. “We dragen met het jongNBE graag bij aan de professionalisering van jonge spelers en makers. Deze studenten van het conservatorium hebben het talent, en wij proberen ze iets te leren wat niet op het conservatorium wordt geleerd, zoals hoe je op het podium staat, het bedenken van creatieve programma`s en het ondernemerschap als muzikant. Hoe werkt het nou in de praktijk? We geven ze kansen om zich verder te ontwikkelen. Zo heeft een van de muzikanten uit de jongNBE-stal, de 22-jarige componist en trombonist Arjan Linker, de eervolle opdracht gekregen om een nieuwe baanbrekend arrangement te maken van die iconische Matthäus-Passion. En hij heeft het geweldig gedaan!”
Droom
Sinan hoopt ook nog vaak met het NBE mee te spelen. “Ik ga volgend seizoen mee met een tour door Griekenland. Er is veel politieke spanning tussen mijn thuisland en Griekenland. Hoe mooi is het dan als we muzikaal een mooie connectie weten te maken? Verder is het nog een grote wens van mij om samen met het ensemble Soefi-muziek te maken. Dat is mythische, religieuze Islamitische muziek. Het lijkt me prachtig om dat met het blazersensemble en dans te combineren.”
Bart wordt helemaal enthousiast als hij de dromen van Sinan hoort. “We gaan eens kijken wat we kunnen doen. Ik krijg er al helemaal zin in!” Gevraagd naar de toekomst van het Nederlands Blazers Ensemble antwoordt Bart: “Hoe die toekomst er precies uitziet, dat zou ik niet weten. Maar we hebben ontzettend veel energie om door te gaan en die energie zal altijd blijven!”
Het Nederlands Blazers Ensemble en de BIS
Het NBE maakt onderdeel uit van de Culturele basisinfrastructuur (BIS). Het ensemble krijgt vier jaar lang financiële steun van het ministerie van OCW om haar positie te versterken waarin ze spelers en makers de kans geeft om zich te ontwikkelen. Het NBE haar rol als cultuurinspirator en talentbegeleider zeer serieus. Zo werkt het ensemble samen met musici uit vele culturen. Ook is er een educatieprogramma dat reikt van het laten kennismaken met muziek en de jaarlijkse compositiewedstrijd tot het coachen van jong toptalent. Het NBE betrekt kinderen en jongeren daadwerkelijk bij de programma’s. Ze zijn niet alleen publiek maar ook componist, muzikant, acteur, ontwerper en PR-medewerker. Dat is een bewerkelijk maar creatief en vooral effectief proces. Het NBE blijft zelf ook letterlijk jong door de instroom van jonge spelers uit de eigen kweekvijver, het jongNBE.
Volgens Bart is de bijdrage vanuit de BIS ontzettend belangrijk voor het NBE. “Het voelt echt als een steun in de rug. We zijn toch een vreemde eend in de bijt. Dat is ook onze kracht. Heel fijn dat we met deze bijdrage onszelf kunnen blijven en ons toch als ensemble kunnen ontwikkelen. Alleen met subsidies kunnen we onze voorstellingen maken.”